Zwak of kwetsbaar?
Alhoewel in de officiële verkeerswetgeving de term niet voorkomt wordt het begrip “zwakke weggebruikers” in de dagelijkse spreektaal veelvuldig gebruikt, meestal om voetgangers of fietsers in het verkeer te omschrijven. Zij zijn de eersten om het gebruik van de term wat ongelukkig te vinden.
De uitdrukking zwakke weggebruikers verwijst al snel naar een soort ondergeschikte positie van die fietser of voetganger tegenover een autobestuurder. In het verkeer zouden we de relatie tussen de verschillende categorieën verkeersdeelnemers eerder in functie van de veiligheid moeten zien, in functie van het respect dat groepen voor elkaar zouden moeten opbrengen. Als autobestuurder voel je je een héél zwakke weggebruiker wanneer plots een fietser het fietspad verlaat zonder even om te kijken of na te gaan of we als chauffeur wel veilig kunnen reageren... De bestuurder van de vrachtwagen die met 40 ton lading in zijn trailer rondrijdt voelt zich allerminst de 'sterke' weggebruiker als aan een afrit van de autosnelweg plots een autootje hem de pas afsnijdt. De manier waarop in dit soort verkeerssituaties de weggebruikers zich tot elkaar verhouden heeft veel meer met respect, inzicht en risicobesef te maken dan met het soort voertuig waarmee je op weg bent.
Steeds meer willen verkeersexperten en anderen die zich bekommeren om de verkeersveiligheid de term zwakke weggebruiker vervangen door zachte weggebruiker, of beter nog kwetsbare weggebruiker. Een fietser of voetganger is enkel een zwakke weggebruiker door het gebrek aan respect en hoffelijkheid of door de onvoorzichtigheid of de agressieve rijstijl van een andere verkeersdeelnemer. Hij is een kwetsbare weggebruiker door de aard van zijn voertuig, de weginfrastructuur, de omstandigheden.
Daarbij moeten we inzien dat, in het samenspel tussen de verschillende groepen in het verkeer, onze kennis van de wegcode heel relatief is. Die kennis is pas van betekenis als we er voor de volle honderd percent op kunnen rekenen dat ook de andere betrokkene de regels kent. Je voelt je veilig als je bij groen licht het kruispunt oprijdt omdat je weet dat alle anderen stoppen voor het rode licht. Die zekerheid heb je niet altijd in situaties waarin kwetsbare weggebruikers betrokken zijn. Je kan voor jezelf héél overtuigd zijn dat je als autobestuurder voorrang hebt wanneer een fietser een oversteekplaats wil oprijden. Maar die kennis is niets waard zolang je niet helemaal zeker bent dat ook de fietser die verkeersregel kent. En dus kan je die oversteekplaats alleen maar met de nodige voorzichtigheid naderen.
Je kan pas autobestuurder worden vanaf een bepaalde leeftijd, nadat je examens hebt afgelegd die je kennis van de wegcode en je vaardigheid en verkeersinzicht als chauffeur aantonen. Maar iedereen is voetganger en ook voor fietsers of gebruikers van diverse voortbewegingstoestellen gelden deze beperkingen niet.
Defensief rijden betekent dus: je gezond verstand gebruiken. Altijd. Ook op momenten dat de ander in de fout gaat.
© Ludo Camberlin
Coördinator rijopleidingen
Rijschool Mercator
