Terwijl een verkeersveiligheidsaudit een onderzoek is naar mogelijke verkeersveiligheidsproblemen van geplande verkeersinfrastructuren gaat het bij een verkeersveiligheidsinspectie over bestaande infrastructuren. Beide zijn in tegenstelling tot de aanpak van de gevaarlijke punten preventieve vormen van infrastructureel verkeersveiligheidsbeleid: de problemen worden gedetecteerd en opgelost nog voor zich ongevallen hebben voorgedaan.
Verkeersveiligheidsaudits en -inspecties moeten worden uitgevoerd door een (team van) goed opgeleide en ervaren deskundige(n) die vertrouwd is (zijn) met alle aspecten (technische, juridische, psychologische, …) van de verkeersveiligheid. In Vlaanderen bestaan sedert kort opleidingen voor auditors (en inspecteurs) aan de universiteiten van Gent en Diepenbeek, maar Vias institute heeft haar medewerkers reeds in 2007 laten opleiden volgens de Britse normen. Alle medewerkers van het departement hebben bovendien een jarenlange ervaring in infrastructurele verkeersonveiligheid door hun betrokkenheid in de Provinciale Commissies Verkeersveiligheid, de Streefbeeldstudies van het Vlaamse Gewest, en door de talloze afzonderlijke adviezen aan vooral gemeentebesturen en politiezones.
Vias institute heeft een methode uitgewerkt en op punt gezet voor het uitvoeren van verkeersveiligheidsaudits en –inspecties. Deze aanpak probeert een antwoord te bieden aan 3 essentiële vragen (welke verkeersveiligheidsproblemen zouden zich kunnen voordoen, wie zou hiervan het slachtoffer kunnen zijn, hoe groot moet het risico ingeschat worden) en suggereert mogelijke oplossingen. De bemerkingen worden zoveel mogelijk geïllustreerd met terreinfoto's of luchtfoto's zodat zij ook voor buitenstaanders begrijpelijk zijn.
Een verkeersveiligheidsaudit of -inspectie is enkel een advies. Het is aan de beheerder van de infrastructuur om te beslissen of en op welke manier hij ingaat op de aangehaalde gebreken, en hij behoudt de volle verantwoordelijkheid over zijn infrastructuren.
Een verkeersveiligheidsaudit of -inspectie is dus een beleidsplan en geen uitvoeringsplan. Het bevat dan ook geen uitgewerkte en gedetailleerde herinrichtingsplannen van weginfrastructuur of van signalisatie.